“ แผนพัฒนาสามปี ”   หมายถึง   แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่สอดคล้องกันแผนยุทธศาสตร์การพัฒนา   อันมีลักษณะเป็นการกำหนดรายละเอียดแผนงาน   โครงการพัฒนาที่จัดทำขึ้นสำหรับปีงบประมาณแต่ละปี    ซึ่งมีความต่อเนื่องและเป็นแผนก้าวหน้าครอบคลุมระยะเวลาสามปี    โดยมีการทบทวนเพื่อปรับปรุงเป็นประจำทุกปี
ลักษณะของแผนพัฒนาสามปี

       ดังได้กล่าวมาแล้วว่า   แผนพัฒนาสามปีเป็นการแปลงแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาไปสู่การปฏิบัติ  โดยมีหลักคิดที่ว่า  ภายใต้ยุทธศาสตร์การพัฒนาหนึ่ง ๆ จะมีแนวทางการพัฒนาได้มากกว่าหนึ่งแนวทาง   และภายใต้แนวทางการพัฒนาหนึ่ง   จะมีโครงการ/กิจกรรมได้มากกว่าหนึ่งโครงการ/กิจกรรมที่จะต้องนำมาดำเนินการเพื่อให้บรรลุตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่ต้องการในแต่ละยุทธศาสตร์การพัฒนา  ซึ่งจะมีผลต่อวัตถุประสงค์   เป้าหมาย   จุดมุ่งหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืน  และวิสัยทัศน์ในที่สุด
นอกจากนั้น  แผนพัฒนาสามปี    เป็นแผนที่มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับงบประมาณรายจ่ายประจำปี  กล่าวคือ   องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นใช้การวางแผนพัฒนาเป็นเครื่องมือในการจัดทำงบประมาณรายจ่ายประจำปี   โดยนำโครงการ/กิจกรรมจากแผนพัฒนาสามปีในปีที่จะจัดทำงบประมาณรายจ่ายประจำปีไปจัดทำงบประมาณ   เพื่อให้กระบวนการจัดทำงบประมาณเป็นไปด้วยความรอบครอบ  และผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน
       ดังนั้น  โครงการที่บรรจุอยู่ในแผนพัฒนาสามปี   โดยเฉพาะในแผนประจำปีแรกของห้วงระยะเวลาสามปีนั้น   ควรมีสภาพความพร้อมอย่างน้อย  2  ประการ  คือ
       1.  มีความแน่นอนของกิจกรรมที่จะดำเนินการ   โดยควรมีการประเมินถึงความเป็นไปได้ของโครงการ/กิจกรรม  รวมทั้งผลประโยชน์สาธารณะที่จะได้รับจากโครงการ / กิจกรรม
       2.  กิจกรรมที่อยู่ในแผนประจำปีแรกของห้วงระยะเวลาสามปี  ควรมีความพร้อมในเรื่องรูปแบบและรายละเอียดทางเทคนิคพอสมควร   เพื่อให้สามารถกำหนดรายการในแผนพัฒนาที่จะนำไปใช้จัดทำ   งบประมาณรายจ่ายประจำปีได้ต่อไป

ลักษณะแผนพัฒนาสามปีของ อบต.  ควรมีดังนี้
       1.  วัตถุประสงค์ของแผนพัฒนาสามปี ต้องสอดคล้องกับวัตถุประสงค์แผนยุทธศาสตร์การพัฒนา
       2.  ใช้กำหนดนโยบายการพัฒนา  อบต. ประจำปี เพื่อใช้เป็นแนวทางการปฏิบัติงาน
       3.  แผนพัฒนาสามปีของ  อบต.  ต้องเป็นไปตามบทบัญญัติของระเบียบ  ข้อบังคับ  มติคณะรัฐมนตรี   แบบแผนการปฏิบัติราชการที่ดี    ประกาศและหนังสือสั่งการกระทรวงมหาดไทย
       4.  การจัดทำทุกขั้นตอนต้องยึดหลักธรรมาภิบาลอย่างสม่ำเสมอ
       5.  จัดทำขึ้นตามขั้นตอนที่กระทรวงมหาดไทยกำหนด
       6.  ผู้จัดทำแผนต้องเป็นคณะบุคคลตามที่กระทรวงมหาดไทยกำหนด   ไม่ใช่จัดทำโดยบุคคลใดบุคคลหนึ่ง
       7.  ต้องให้ประชาชนในตำบลมีส่วนร่วมในการจัดทำ ร่วมดำเนินการ ร่วมรับรู้ และร่วมตรวจสอบเพื่อให้แผนพัฒนา อบต.  เป็นที่ยอมรับและได้รับความร่วมมือจากประชาชน  ประชาคมตำบลและประชาคมหมู่บ้านอย่างจริงจัง
       8.  ต้องได้รับความร่วมมือจาก  อบต. อื่นและจากผู้กำกับดูแลเพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นการพัฒนาท้องถิ่นและแลกเปลี่ยนทรัพยากรต่อกัน
       9.  แผนงาน  งานและโครงการในแผนพัฒนาสามปีของ อบต. ต้องเกิดประโยชน์ต่อส่วนรวม
       10.  มีเป้าหมายที่เกิดประโยชน์ต่อส่วนรวมอย่างแท้จริงและมีความชัดเจน  สามารถวัดได้
       11.  เนื้อหามีความต่อเนื่อง   ในลักษณะที่เป็นแผนก้าวหน้า   มีความเป็นไปได้หรือมีทางสำเร็จ เป็นไปตามวัตถุประสงค์   สามารถปฏิบัติได้   มีประสิทธิภาพประสิทธิผล
       12.  เป็นที่ต้องการของตำบลและตอบสนองนโยบายของ  อบต.  และนโยบายของรัฐ
       13.  มีตัวชี้วัดการดำเนินงานที่เหมาะสม   ระมัดระวังความเสียหาย   พิจารณาความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นเพื่อสร้างความมั่นใจในความคุ้มค่าของงบประมาณที่จัดสรรในทุกๆ ระยะของแผน
       14.  มีการคำนวณต้นทุนต่อหน่วยของการพัฒนาบริการสาธารณะแต่ละด้านอย่างรัดกุม เพื่อนำมาจัดทำงบประมาณของแผนงาน   งานและโครงการที่เน้นผลผลิตและผลลัพธ์ในการปฏิบัติงาน
       15.  มีระยะเวลาเริ่มต้นและระยะเวลาสิ้นสุดเพื่อ  นายก อบต. เป็นผู้รับผิดชอบนำหลักการบริหารเวลามาใช้ควบคุมการปฏิบัติงานให้เสร็จตามตารางเวลาในปฏิทินหรือแผนงานและโครงการที่เชื่อมโยงและเกี่ยวเนื่องกัน  

แผนพัฒนาสามปีที่ดีควรมีลักษณะ   ดังนี้
       1.  การจัดทำแผนพัฒนาสามปีควรมีการศึกษาความเป็นไปได้ของแผนงาน  งานและโครงการก่อนเพื่อช่วยในการตัดสินใจว่าควรจะมีแผนงาน  งานและโครงการหรือไม่
       2.  แผนงาน  งานและโครงการที่กำหนดไว้ในแผนพัฒนาสามปีต้องอยู่ภายใต้บทบัญญัติของ พระราชบัญญัติสภาตำบลและองค์การบริหารส่วนตำบล  พ.ศ. 2537 มาตรา 46  และ พระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจแก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  พ.ศ. 2542   มาตรา 16
       3.  แผนพัฒนา อบต. ต้องเป็นไปตามบทบัญญัติของระเบียบ  ข้อบังคับ   มติคณะรัฐมนตรี  แบบแผนการปฏิบัติราชการที่ดี   ประกาศและหนังสือสั่งการกระทรวงมหาดไทย
       4.  การจัดทำทุกขั้นตอนต้องยึดหลักธรรมาภิบาลอย่างสม่ำเสมอ
       5.  จัดทำขึ้นโดยองค์กรและตามขั้นตอนที่กระทรวงมหาดไทยกำหนด   ไม่ได้จัดทำโดยบุคคลใดบุคคลหนึ่งเพียงคนเดียว
       6.  แผนพัฒนา  อบต.  ต้องได้รับความร่วมมือและสนับสนุนจากประชาชนในตำบล   จากผู้กำกับและจากผู้ที่เกี่ยวข้อง
       7.  ผู้จัดทำแผนหรือผู้เกี่ยวข้องต้องมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องจุดเด่นและจุดด้อยของตำบลและได้ใช้วิจารณญาณพิจารณาข้อมูลอย่างถูกต้อง
       8.  จัดทำขึ้นจากความตั้งใจมุ่งหวังให้เกิดประโยชน์ต่อส่วนรวมอย่างแท้จริง   มีเนื้อหาประกอบด้วยแผนงาน  งานและโครงการที่สามารถปฏิบัติได้    มีความต่อเนื่องในลักษณะที่เป็นแผนก้าวหน้า   มีความเป็นไปได้หรือมีทางสำเร็จ

วัตถุประสงค์ของการจัดทำแผนพัฒนาสามปี
       แผนพัฒนาสามปีมีความจำเป็นและมีความสำคัญสำหรับคณะผู้บริหาร  อบต.  และผู้กำกับดูแลใช้ประโยชน์ ดังนี้
       1.  เพื่อให้  อบต.  มีความรู้ความเข้าใจในการจัดทำแผนพัฒนาสามปีที่ถูกต้อง สามารถปฏิบัติได้
       2.  เพื่อให้รู้ว่าต้องนำปัจจัยอะไรมาพิจารณาในการจัดทำแผนพัฒนา
       3.  เพื่อให้มีความระมัดระวังรอบคอบในการวางแผนการพัฒนา
       4.  เพื่อให้การจัดทำถูกต้องตามที่กระทรวงมหาดไทยกำหนด
       5.  เพื่อให้เห็นความสำคัญของแผนพัฒนา   แล้วนำแผนพัฒนาไปใช้ประโยชน์

ขั้นตอนในการจัดทำแผนพัฒนาสามปี
       หลังจากที่ได้มีการกำหนดยุทธศาสตร์การพัฒนาและแนวทางการพัฒนาในแผนยุทธศาสตร์แล้ว   ก็จะต้องถึงขั้นตอนในการแปลงสู่การปฏิบัติโดยการจัดทำแผนพัฒนาสามปี   ซึ่งได้กำหนดขั้นตอนการจัดทำเป็นแนวทางให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนำไปดำเนินการ  7  ขั้นตอน  ดังนี้
      
       ขั้นตอนที่ 1  การเตรียมการจัดทำแผน
              1. หน่วยงานที่รับผิดชอบการจัดทำแผนพัฒนาควรเข้าพบผู้บริหารท้องถิ่น  เพื่อชี้แจงวัตถุประสงค์  ความสำคัญและความจำเป็นในการจัดทำแผนพัฒนาสามปี    เพื่อให้ผู้บริหารได้ทราบถึงภารกิจที่จะต้องดำเนินการต่อไป   และดำเนินการเสนอโครงการจัดทำแผนพัฒนาสามปี  ห้วงปี พ.ศ 2553 - 2555  ผ่านปลัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้ผู้บริหารท้องถิ่นอนุมัติ    โครงการดังกล่าวจะเป็นการกำหนดทรัพยากรในการจัดทำแผนพัฒนาสามปีและกำหนดปฏิทินการทำงานไว้อย่างชัดเจน
              2. หน่วยงานที่รับผิดชอบ   แจ้งโครงการที่ได้รับอนุมัติให้ผู้ที่เกี่ยวข้องทราบ   ได้แก่  คณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่น   คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทำแผนพัฒนาท้องถิ่น   หน่วยงานภายในขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและประชาคม
      
       ขั้นตอนที่ 2  การคัดเลือกยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนา
              1.  ในขั้นตอนนี้   คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทำแผนพัฒนา   จะสรุปยุทธศาสตร์การพัฒนาและแนวทางการพัฒนาจากแผนยุทธศาสตร์การพัฒนา   พร้อมทั้งข้อมูลที่เกี่ยวข้อง   ปัญหาความต้องการของท้องถิ่น   รวมทั้งสรุปยุทธศาสตร์การพัฒนาของจังหวัด / อำเภอ  และนโยบายของผู้บริหารท้องถิ่น  เพื่อนำเสนอต่อคณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่ง
              2.  คณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่น    จัดการประชุมร่วมระหว่างคณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่น  ประชาคมท้องถิ่นและส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง   เพื่อร่วมกันพิจารณา   โดยในการจัดทำแผนพัฒนาสามปีในครั้งแรก   ให้เวทีการประชุมร่วมกันดังกล่าวคัดเลือกยุทธศาสตร์การพัฒนา   แนวทางการพัฒนาที่สมควรนำมาใช้เป็นแนวทางการจัดทำแผนพัฒนาสามปี    เพื่อเป็นกรอบในการพิจารณาจัดทำโครงการ/กิจกรรมในแผนพัฒนาสามปีต่อไป
                   แต่สำหรับการจัดทำแผนพัฒนาสามปีครั้งต่อไป (เมื่อครบรอบหนึ่งปี)   ให้เวทีการประชุมร่วมพิจารณาทบทวนดูว่า   จากยุทธศาสตร์  แนวทางการพัฒนาที่ได้คัดเลือกและโครงการ/กิจกรรมที่กำหนดไว้   ยังคงมีความเหมาะสมหรือไม่    ซึ่งในขั้นตอนนี้ในการจัดทำแผนพัฒนาสามปีในปีต่อไปจะสามารถคัดเลือกยุทธศาสตร์การพัฒนา   แนวทางการพัฒนาที่จะนำมาใช้เป็นกรอบการจัดทำแผนพัฒนาสามปีก็ได้   รวมทั้งกำหนดโครงการ/กิจกรรมที่จะเพิ่มเติมหรือตัดทอนลงได้
              3.  เมื่อได้แนวทางการพัฒนาแล้ว    เวทีการประชุมร่วมพิจารณาว่าจะมีโครงการ/กิจกรรมอะไรบ้างที่ต้องดำเนินการเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์และเป้าหมายของแนวทางการพัฒนาที่คัดเลือกมาใช้เป็นกรอบในการพัฒนา
       
        ขั้นตอนที่ 3  การเก็บรวบรวมข้อมูลและการวิเคราะห์ข้อมูล
              1.  การเก็บรวบรวมข้อมูลคณะกรรมการสนับสนุนการจัดทำแผนพัฒนาท้องถิ่น   ดำเนินการสำรวจและเก็บรวบรวม  ข้อมูลที่จำเป็นต่อการจัดทำแผนพัฒนาสามปี   ซึ่งนอกจากจะต้องเก็บรวบรวมข้อมูลพื้นฐานทั่วไปแล้ว   ยังจะต้องวิเคราะห์ว่ายุทธศาสตร์การพัฒนา   แนวทางการพัฒนาที่เลือก   ต้องการข้อมูลประเภทใดเป็นพิเศษต้องการข้อมูลของห้วงเวลาใด    และจะเก็บข้อมูลจากแหล่งใด    เพื่อเป็นข้อมูลที่จะนำมาวิเคราะห์แนวทางการพัฒนา  โครงการ/กิจกรรมได้อย่างถูกต้อง    โดยในการเก็บรวบรวมข้อมูลจะต้องเก็บข้อมูลทั้งข้อมูลภายในองค์กรและข้อมูลภายนอก   เพื่อสามารถนำมาวิเคราะห์  SWOT ได้
              2.  การวิเคราะห์ข้อมูล
                   ประกอบด้วย  4  กิจกรรมหลัก   คือ
                         1. การประเมินผลการพัฒนาที่ผ่านมา
                         2. การคัดเลือกยุทธศาสตร์การพัฒนา
                         3. การจัดลำดับความสำคัญของแนวทางการพัฒนา
                         4. การตัดสินใจเลือกแนวทางการพัฒนาในห้วงสามปี
   
        ขั้นตอนที่ 4  การกำหนดวัตถุประสงค์ของแนวทางการพัฒนา
              1.  หลังจากได้แนวทางการพัฒนาในช่วงสามปีแล้ว   ให้ที่ประชุมร่วมกันพิจารณาคัดเลือกวัตถุประสงค์ของยุทธศาสตร์การพัฒนามาจัดทำเป็นวัตถุประสงค์ของแนวทางการพัฒนา    โดยพิจารณาคัดเลือกวัตถุประสงค์ของยุทธศาสตร์การพัฒนาจากแผนยุทธศาสตร์การพัฒนา    ที่สอดคล้องกับแนวทางการพัฒนาในช่วงสามปี    โดยนำวัตถุประสงค์ดังกล่าวมาจัดทำเป็นวัตถุประสงค์ของแนวทางการพัฒนาในช่วงสามปีบางครั้ง   องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอาจกำหนดวัตถุประสงค์ของแนวทางการพัฒนาตั้งแต่ขั้นตอนการจัดทำแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาท้องถิ่นแล้ว   แต่อาจนำมาปรับให้ชัดเจนและสอดคล้องกับสถานการณ์ในช่วงสามปี
              2.  ในขั้นตอนนี้   ที่ประชุมจะร่วมกันพิจารณากำหนดโครงการ/กิจกรรมการพัฒนา ที่จะต้องดำเนินการตามแนวทางที่คัดเลือก    และโดยที่กิจกรรมที่จะดำเนินการย่อมมีความหลากหลาย  ซึ่งที่ประชุมจะต้องพิจารณาในประเด็นดังต่อไปนี้ด้วยคือ
                   1)  พิจารณากิจกรรมที่ต้องดำเนินการเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของแนวทางการพัฒนาที่กำหนดอย่างรอบครอบ    เพื่อให้ได้โครงการ/กิจกรรมที่ครบถ้วน   ซึ่งอาจจะมีทั้งโครงการ/กิจกรรมที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นดำเนินการเอง   โครงการ/กิจกรรมที่ร่วมดำเนินการกับหน่วยงานอื่น หรือโครงการ/กิจกรรมที่หน่วยงานอื่นเป็นผู้ดำเนินการ
                   2)  พิจารณาจัดลำดับความสำคัญของโครงการ/กิจกรรม      ควรพิจารณาทั้งภายในแนวทางเดียวกันและระหว่างแนวทางการพัฒนา
                   3)  พิจารณาถึงความเชื่อมโยงของกิจกรรมทั้งในด้านกระบวนการดำเนินงานและในด้านของผลการดำเนินการ   เพื่อบรรจุกิจกรรมลงในปีต่าง ๆ  ได้อย่างถูกต้องเหมาะสม
                   4)  พิจารณาคัดเลือกโครงการ/กิจกรรม

                        1.  จากความจำเป็นเร่งด่วน
                        2.  ขีดความสามารถทางทรัพยากรการบริหารขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
                        3.  ความเชื่อมโยงของกิจกรรม และระยะเวลาที่จะดำเนินการ
     
       ขั้นตอนที่ 5  การจัดทำรายละเอียดโครงการ/กิจกรรมการพัฒนา
              คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทำแผนพัฒนาท้องถิ่นพิจารณาคัดเลือกโครงการที่สอดคล้องกับแนวทางการพัฒนาในช่วงสามปี   มาจัดทำรายละเอียดโครงการในด้านเป้าหมาย  ผลผลิต   ผลลัพธ์  งบประมาณ   ระยะเวลา    ผู้รับผิดชอบ  และตัวชี้วัดความสำเร็จ   โดยเน้นการศึกษารายละเอียดของกิจกรรมที่จะดำเนินการในปีแรกของแผนพัฒนาสามปี    เพื่อให้สามารถนำไปจัดทำงบประมาณรายจ่ายประจำปีได้ต่อไป
       
       ขั้นตอนที่ 6  การจัดทำร่างแผนพัฒนาสามปี
             1.  คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทำแผนพัฒนาท้องถิ่น    จัดทำร่างแผนพัฒนาสามปีโดยมีเค้าโครงประกอบด้วย  7  ส่วน  ดังนี้
                  ส่วนที่  1   บทนำ
                  ส่วนที่  2   สภาพทั่วไปและข้อมูลพื้นฐานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
                  ส่วนที่  3   ผลการพัฒนาท้องถิ่นในปีที่ผ่านมา
                  ส่วนที่  4   สรุปยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนา
                  ส่วนที่  5   ยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนาในช่วงสามปี
                  ส่วนที่  6   บัญชีโครงการ/กิจกรรม
                  ส่วนที่  7   การติดตามและประเมินผลการนำแผนพัฒนาสามปีไปปฏิบัติ

             2.  คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทำร่างแผนพัฒนาท้องถิ่น    จัดเวทีประชาคม  ซึ่งประกอบด้วยคณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่น    ประชาคมท้องถิ่น   และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง   เพื่อเสนอร่างแผนพัฒนาสามปีและรับฟังความคิดเห็น   ข้อเสนอแนะ   แล้วนำไปปรับปรุงแผนพัฒนาสามปีให้สมบูรณ์ต่อไป
             3.  คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทำแผนพัฒนาท้องถิ่นนำร่างแผนพัฒนาสามปีที่ปรับปรุงแล้วเสนอคณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่นเพื่อพิจารณา
 
       ขั้นตอนที่ 7  การอนุมัติและประกาศใช้แผนพัฒนาสามปี
             1.  คณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่นเสนอร่างแผนพัฒนาสามปีที่ผ่านการพิจารณาให้ผู้บริหารท้องถิ่นเสคณะกรรมการประสานแผนพัฒนาท้องถิ่นหรือเสนอคณะอนุกรรมการประสานแผนพัฒนาท้องถิ่นระดับอำเภอในกรณีที่มีการมอบอำนาจเพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบโดยมีกระบวนการเช่นเดียวกับขั้นตอนที่  9  ของการจัดทำแผนยุทธศาสตร์การพัฒนา
             2.  ผู้บริหารท้องถิ่นพิจารณาอนุมัติแผนพัฒนาสามปีแล้วสภาท้องถิ่นจะส่งให้ผู้บริหารท้องถิ่นประกาศใช้แผนพัฒนาสามปีและนำไปปฏิบัติ   รวมทั้งแจ้งสภาท้องถิ่น    คณะกรรมการพัฒนาจังหวัด  คณะกรรมการพัฒนาอำเภอ   คณะกรรมการประสานแผนพัฒนาท้องถิ่น   คณะอนุกรรมการประสานแผนพัฒนาท้องถิ่น   และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง   รวมทั้งประกาศให้ประชาชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้รับทราบโดยทั่วกัน

ประโยชน์ของการจัดทำแผนพัฒนาสามปี
        การจัดทำแผนพัฒนาสามปี   เป็นเครื่องมือที่จะช่วยให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ได้พิจารณาอย่างรอบครอบให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างแนวทางการดำเนินงานต่าง ๆ   ที่อาจมีความเชื่อมโยงและส่งผลทั้งในเชิงสนับสนุนและเป็นอุปสรรคต่อกัน   เพื่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนำมาตัดสินใจกำหนดแนวทางการดำเนินงานและใช้ทรัพยากรการบริหารของท้องถิ่นอย่างมีประสิทธิภาพเพื่อให้เกิดประโยชน์สาธารณะสูงสุดทรัพยากรการบริหาร    โดยทั่วไปประกอบด้วย
        เงิน  ทั้งเงินงบประมาณขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเองและแหล่งงบประมาณภายนอก  รวมทั้งมาตรการประหยัดงบประมาณรายจ่ายด้วย
        คน  ซึ่งหมายความรวมตั้งแต่ผู้บริหารท้องถิ่น   พนักงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทุกระดับ   ซึ่งจะมีความแตกต่าง  หลากหลายทั้งด้านความรู้  ทักษะ   และทัศนคติ   ซึ่งองค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่นจะต้องนำศักยภาพของกำลังคนเหล่านั้นมาใช้รวมทั้งต้องพัฒนากำลังคนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น   และถ้าพิจารณาในความหมายอย่างกว้างและอาจหมายความรวมถึงประชาชนในท้องถิ่นซึ่งจะมีส่วนในการพัฒนาท้องถิ่นด้วย
        วัสดุอุปกรณ์  หมายถึง  เครื่องจักร   เครื่องมือ    รวมทั้งอาคารสถานที่ที่จะสามารถนำมาใช้ในการบริหารจัดการท้องถิ่นให้เกิดการพัฒนาสูงสุด   โดยมีการพัฒนาวัสดุอุปกรณ์ให้มีความทันสมัยเพื่อรองรับความก้าวหน้าของสังคมโดยส่วนรวมได้อย่างเท่าทัน  และใช้วัสดุอุปกรณ์ดังกล่าวอย่างเต็มศักยภาพ
        การบริหารจัดการ  เป็นสิ่งที่จะช่วยขับเคลื่อนทรัพยากรทั้งสามประการข้างต้นให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ   และมีสภาพการพัฒนาอย่างยั่งยืน  การบริหารจัดการเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ที่ต้องศึกษาและนำไปปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง

แนวทางการจัดทำแผนพัฒนาสามปี (พ.ศ.  2553 – 2555) ของ อปท.
       เพื่อให้การบริหารงานของ อปท. เป็นไปเพื่อประโยชน์สุขของประชาชนโดยมีแผนพัฒนาเป็นเครื่องมือในการบริหารงาน เมื่อ อปท. ได้รับกรอบยุทธศาสตร์การพัฒนาของ อปท. ในเขตจังหวัดและขอบเขตโครงการที่เกินศักยภาพของ อปท. ในเขตอำเภอแล้วให้ อปท. พิจารณาดำเนินการดังนี้
       1.  เตรียมการจัดทำแผนพัฒนาสามปี   โดยจัดประชุมประชาคมท้องถิ่นเพื่อแจ้งแนวทางการพัฒนาตามกรอบยุทธศาสตร์ ของ อปท.ในเขตอำเภอ รับทราบปัญหา ความต้องการของประชาชนและข้อมูลพัฒนาที่เกี่ยวข้อง แล้วกำหนดประเด็นพัฒนาของ อปท. ให้ดำเนินการแล้วเสร็จภายในเดือน กุมภาพันธ์ – มีนาคม  2552  โดยให้พิจารณาดำเนินการดังนี้
            1)  การจัดทำแผนพัฒนาสามปี (พ.ศ. 2554 – 2556) ของ อปท. อาจทบทวนจากแผนพัฒนาสามปี   (พ.ศ. 2553 – 2555) โดยนำโครงการที่กำหนดไว้มาพิจารณาทบทวนปรับปรุง โดยกำหนดรายละเอียด วัตถุประสงค์ เป้าหมาย งบประมาณ หรือจัดลำดับความสำคัญของโครงการและเพิ่มเติมโครงการของปี (พ.ศ. 2554-2556)
            2)  จัดทำแผนพัฒนาสามปีให้มีความสอดคล้องกับแผนยุทธศาสตร์การพัฒนา ของ อปท. กรอบยุทธศาสตร์การพัฒนาของ อปท. ในเขตจังหวัด และแผนพัฒนาระดับต่างๆ
            3)  เสริมสร้างทุนเพื่อการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน โดยนำทุนของประเทศที่มีศักยภาพและความได้เปรียบทางอัตลักษณ์ ทั้ง  ทุนสังคม  ทุนเศรษฐกิจ และทุนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม  มาใช้ประโยชน์อย่างบูรณาการเกื้อกูลกัน
            4)  นำข้อมูลความจำเป็นพื้นฐาน (จปฐ.) ข้อมูลพื้นฐานระดับหมู่บ้าน (กชช.2 ค) และข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาจากหน่วยงานต่างๆ มาพิจารณาประกอบ
            5)  การดำเนินงานเมืองน่าอยู่ ด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในสังคม  5  มิติ   คือ   มิติเมืองปลอดภัย  มิติเมืองสะอาด  มิติเมืองมีคุณภาพชีวิต  มิติเมืองธรรมาภิบาล  มิติเมืองวัฒนธรรม
            6)  คำนึงถึงประโยชน์การใช้ประโยชน์ที่ดินอย่างเหมาะสม ใช้ผังเมือง หรือผังตำบลเป็นข้อมูลในการจัดทำแผนพัฒนา
            7)  คำนึงถึงการบูรณาการโครงการ ระหว่าง อปท. และระหว่างหน่วยงานอื่นๆ มีวัตถุประสงค์ร่วมกันและสามารถจัดกิจกรรมสนับสนุนซึ่งกันและกันได้
            8)  แผนพัฒนาสามปี เป็นการกำหนดรายละเอียดของโครงการภายใต้ยุทธศาสตร์และแนวทางการพัฒนา เพื่อให้แผนพัฒนาสามปีเป็นกรอบในการจัดทำงบประมาณรายจ่ายประจำปีที่ใกล้เคียงความจริง โดยแยกประเภทโครงการออกอย่างน้อยเป็น  3   ประเภทคือ
                 8.1)  โครงการที่ อปท. ดำเนินการเอง
                 8.2)  โครงการที่  อปท. อุดหนุนให้หน่วยงานอื่นดำเนินการตามระเบียบ กฎหมาย
                 8.3)  โครงการที่  อปท. ขอรับการสนับสนุนจากหน่วยงานอื่น
            9)  ใช้หลักการมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดทำแผนพัฒนาสามปี  โดย..
                 9.1)  สนับสนุนให้มีการจัดทำแผนชุมชนให้เกิดขึ้นในทุกพื้นที่
                 9.2)  พิจารณานำโครงการ / กิจกรรม ที่เป็นปัญหาความต้องการของประชาชนจากการจัดเวทีประชาคมมาบรรจุไว้ในแผนพัฒนาสามปี
           10)  ให้ความสำคัญกับหลักการทำงานของคณะรัฐมนตรี 
        2.  คณะกรรมการสนับสนุนการจัดทำแผนจัดทำร่างแผน   และคณะกรรมการพัฒนาท้องถิ่นพิจารณาร่างแผนให้แล้วเสร็จภายในเดือน เมษายน – พฤษภาคม  ของทุกปี
        3.  ผู้บริหารพิจารณาอนุมัติร่างแผนพัฒนาสามปี / ประกาศใช้แผนพัฒนาสามปี ให้แล้วเสร็จภายในเดือนมิถุนายน ของทุกปี
        4.  เมื่อ อปท. ประกาศใช้แผนพัฒนาสามปีแล้ว นำไปปฏิบัติ รวมทั้งแจ้ง สภาอบต. หน่วยงานที่เกี่ยวข้องและประกาศให้ประชาชนในท้องถิ่นทราบโดยทั่วกันภายในสิบห้าวันนับแต่วันประกาศใช้และปิดประกาศไม้น้อยกว่าสามสิบวัน

แผนพัฒนาสามปี สามารถคลิกดาวน์โหลดได้ที่นี่